تاریخچه طراحی لباس در ایران

تاریخچه طراحی لباس در ایران، تنها به چندین سال اخیر محدود نمی شود، بلکه با توجه به اهمیت هنر نزد ایرانیان، تاریخچه هنر طراحی لباس نیز قدمت و پیشینه ای طولانی در ایران دارد. اگر بخواهیم طراحی لباس را به صورت کلی تعریف کنیم، باید بگوییم که این مهارت، تلفیقی از خلاقیت و ایده پردازی در ایجاد لباس است. با توجه به این موضوع و آثار تاریخی به جا مانده در فرهنگ ایران و پوشش های خلاقانه در اقوام مختلف ایرانی، می توان به این موضوع پی برد که طراحی لباس در فرهنگ ایرانی جایگاه خاص و ویژه ای داشته است. در جهان، تاریخچۀ طراحی لباس به قرن نوزدهم میلادی بر می گردد و چارلز فردریک ورث به عنوان اولین طراح در این زمان، نامدار بوده است؛ به این ترتیب،  طراحی لباس در مزون های لباس پاریس نیز رواج پیدا کرد و با ایجاد برندهای مختلف در زمینه طراحی لباس، ادامه یافت.
در ایران نیز نام طراحی لباس، به طور رسمی، تقریبا از دوره قاجار وارد ایران شد. در این زمان، مراودات سیاسی ایران با دولت های دیگر افزایش یافت و همین موضوع باعث شد تا ایرانیان با انواع لباس پوشیدن اروپاییان و اصطلاحات رایج در دنیای مد و لباس آشنا شوند؛ به این ترتیب، از دوران فتحعلی شاه، واژه طراحی لباس به تدریج معنا و مفهوم امروزی خود را پیدا کرد.

روند تاریخچه طراحی لباس در زمان قاجار

همان طور که اشاره شد، طراحی لباس در زمان قاجار معنا پیدا کرد؛ به همین منظور، در ادامه به مهم ترین رخدادهای طراحی لباس در این زمان تا زمان پهلوی می پردازیم.

۳–دوران رضا شاه

در این دوره، حجاب معنای خود را از دست داد و از آنجایی که ملکه و خانوادۀ شاه به مد و طراحی لباس علاقمند بودند، مدرنیزاسیون در این دوران رواج پیدا کرد. البته این مورد تا دوره محمدرضا شاه ادامه داشت؛ همچنین سبک لباس های غربی  و به خصوص آمریکایی در فرهنگ ایرانیان رواج یافت.
می توان گفت که دوره پهلوی نیز یکی از نقاط عطف در تاریخچه طراحی مد در ایران به شمار می آید. اولین جرقۀ مد در این زمان، با ورود بدون حجاب ملکه انگلستان  بود؛ از طرف دیگر،  افزایش مراودات رضا شاه و آتاتورک نیز موجب شد تا نوع لباس پوشیدن ایرانیان تحت تأثیر قرار گیرد.کت و شلوار در آن زمان، لباس رسمی مردان اعلام شد و استفاده از مانتو به جای ردا یا چادر قانون شد.
تاریخچه طراحی لباس در ایران، از سال ۱۳۲۰ رنگ و بوی نو به خود گرفت، به گونه ای که استفاده از پیراهن های یقه انگلیسی و پیراهن های زنانه کمر چسبان، رونق گرفت. در دهه های ۳۰ تا ۵۰، پای دامن های چین دار، شلوار های دمپاگشاد و …، به مجموعه لباس های ایرانیان باز شد.
در دهه ۵۰ تا ۸۰، می توان انواع دامن های کوتاه و چسبان را در عکس های آن دوران مشاهده کرد. استفاده از این طرح ها در کنار کت و جلیقه، بسیار رونق یافت. پس از انقلاب، در دهه ۷۰ ، مجددا مبحث مد با انواع مانتوهای بلند با سرشانه های بزرگ و یقه انگلیسی رواج پیدا کرد.

تاریخچه طراحی لباس در ایران قدیم

تمدن ۱۰ هزارساله ایران قطعا با فراز ونشیب های زیادی همراه بوده است. زمانی که به کنده کاری های به جا باقی مانده در غارها نگاهی کنیم، می توانیم متوجه شویم که تاریخچه طراحی لباس در ایران حتی به دوران غارنشینی نیز بر می گردد و کشف آثاری از ریسندگی، می تواند دلیل بر اثبات این موضوع باشد. آثار کشف شده طی حفاری های زمین شناسی در شمال کشور، نشان می دهد که ایرانیان از این ابزار حدود ۷ هزار سال قبل از میلاد مسیح استفاده می کردند. حتی امروزه در شهر شوش، آثاری از ماشین‌ های بافندگی کشف شده که نشان ‌دهندۀ وجود بخش دوخت لباس در آن زمان ایران بوده است.
 با این توضیح می ‌توان به راحتی دریافت که ایرانیان همانند سایر هنرها، در لباس و پوشاک نیز حرف اول را می‌ زدند؛ بنابراین می توان مدعی بود که تاریخچه طراحی لباس در ایران، به مدت ها قبل باز می گردد.

سخن آخر

تاریخچۀ طراحی لباس در ایران، دارای سابقه زیادی است. ورود انواع مد، اغلب تحت تأثیر مراودات سیاسی جامعه با کشورهای دیگر نشأت می گرفته است.
با توجه به اینکه مد و لباس تا حد زیادی در گرو فرهنگ جامعه است، بنابراین اغلب در مدهای ایرانی می‌توان پیوند طرح‌های سنتی را با ایده‌های جدید و نو مشاهده کرد. خوشبختانه این مورد نیز مورد قبول طیف وسیعی از افراد در جهان است.
امروزه با گسترش فناوری و تکنولوژی، فرصت زیادی برای افراد مهیا شده است تا بتوانند از نوع پوشاک و طراحی آن‌ ها در سایر کشورها مطلع شده و از آنان الهام بگیرند؛ بنابراین، زمینه برای رشد و ترقی همواره مهیا است. برای اینکه بتوان طراح لباس خوبی بود، طرح ‌های بدیع و نو نیز به بازار عرضه کرد، لازم است تا در گام اول، ایده‌ پرداز خوبی باشیم و با فرهنگ و سلیقه جامعه بیشتر آشنا شویم.